Onderzoek je belemmerende gedachten

Wat houdt ons tegen?

(Deel 1)

Een leven op repeat

Je weet wat je wilt, je ziet het helemaal zitten en toch doe je het niet.
Of: je valt elke keer weer in hetzelfde gedrag of patroon en komt niet vooruit.
Het lijkt soms wel of je leven op ‘repeat’ staat.

Bijna iedereen heeft hier wel eens mee te maken (gehad). Tijdens coaching en trainingen is het in ieder geval een onderwerp dat regelmatig terug komt. Maar hoe komt dat toch?

Uit alle gesprekken die we tot nu toe hebben gevoerd kunnen we vaststellen dat er in de meeste gevallen één ding is dat mensen van hun dromen en diepste verlangens weerhoud. Eén obstakel dat hen continu weerhoud om echt te doen wat men wilt: belemmerende gedachten en overtuigingen.

De grootste denkers in de mensheid wisten dit al. En de bekende citaten van deze denkers geven daar blijk van. Hier is er eentje:

“Whether you think you can, or you think you can’t–you’re right.” ― Henry Ford

Bovenstaande citaat van Henry Ford illustreert het perfect. We hebben namelijk allemaal onze eigen waarheden. Meestal zitten deze waarheden in de vorm van gedachten en overtuigingen in ons onderbewustzijn (2). Deze gedachten of overtuigingen hoeven niet per se goed of fout te zijn. Bijvoorbeeld, de gedachte of overtuiging dat ik geen professionele basketballer kan worden omdat ik daar niet groot genoeg voor ben, is niet echt schadelijk. (Hoewel NBA speler Muggsy Bogues daar geheel anders over zou denken). Maar aangezien ik nooit de behoefte heb gehad om professioneel basketballer te worden, maak ik mij daar niet zo druk over.

Maar de belemmerende overtuigingen waar ik mij wel zorgen over moet maken zijn degene die mij belemmeren in het bereiken van mijn doelen en/of het waarmaken van mijn diepste wensen.
Als ik bijvoorbeeld zou vasthouden aan de diepere overtuiging dat ik een hele slechte spreker in het openbaar ben, dan zou ik hoogstwaarschijnlijk nooit workshops en trainingen geven. Deze overtuiging zou mij dan weerhouden om workshops en trainingen te geven en kan ik dus als een belemmering zien.

Maar, hoe kom je achter je belangrijkste belemmerende overtuigingen? Door ze te onderzoeken! Want het effect van je belemmerende overtuigingen zijn namelijk altijd in je leven terug te vinden.

“There is nothing either good or bad, but thinking makes it so.” – William Shakespeare

Je maakt je eigen stress

Stel je de volgende situatie eens voor:
Je ontvangt een email van je leidinggevende. In de mail staat dat ‘vanwege de slechte resultaten van het afgelopen kwartaal staat het bedrijf onder druk. Daarom is er morgenochtend een spoedvergadering om daar meer uitleg over te geven’.

De meeste mensen zullen een gevoel van stress en onrust ervaren in dit soort situaties. Zo ook Peter die vanochtend deze mail heeft ontvangen. Hij denkt bij zichzelf: “Straks word ik misschien ontslagen en ik heb net een huis gekocht. Hoe kan het dat ik dit niet heb aan zien komen!? En een nieuwe baan vinden is al helemaal niet makkelijk. Hoe kan ik zo stom zijn?! Straks moeten we het huis verkopen!” Hij gaat die avond met stress en een paniekgevoel naar huis en krijgt geen hap door zijn keel tijdens het avondeten. Hij is stil aan tafel omdat hij het nog niet tegen zijn vrouw durft te vertellen.

Edwin heeft dezelfde e-mail ontvangen. Hij is ontzettend boos, bijna woedend. Hij denkt: “Dit is mij al eens eerder overkomen. En dat flikken ze niet nog een keer. Straks gaat de hele afdeling weer op de schop. Ik heb laatst aangegeven dat ik een stapje hogerop wil en dat gaat dan natuurlijk niet door. Alle budgetten worden vast ingetrokken terwijl ik net een aanvraag heb ingediend voor bijscholing. Dat moet mij weer overkomen!” Hij slaat hard op de tafel waardoor zijn beker omvalt en alle koffie over zijn net geschreven rapport morst. “Die eikels maken alles kapot! Dat kunnen ze niet maken!”.

‘Het zijn niet de problemen zelf die ‘t ons zo moeilijk maken, maar de manier waarop we tegen deze problemen aankijken’ – Epictetus (50 – 130 n.C.)

Van situatie naar gedrag

Sarah heeft ook de e-mail ontvangen. Zij is ook een beetje verbaasd over de e-mail en denkt: “Dit heb ik niet zien aankomen. Dat betekent dat er dus miscommunicatie is. Daar heb ik wel een aantal ideeën over en die zal ik morgen tijdens de vergadering ter sprake brengen. Als we de communicatie namelijk kunnen verbeteren dan kan iedereen tijdig reageren en het volgende kwartaal hopelijk beter laten verlopen.” Ze voelt zich rustig en ziet ernaar uit. Ze gaat op tijd naar huis en praat met haar partner over de ideeën die ze heeft om te kijken wat zij ervan vindt. Wellicht zijn er nog meer oplossingen of ideeën waar ze nog niet aan heeft gedacht.

We hebben nu drie verschillende reacties gezien op één gebeurtenis. De situatie of gebeurtenis is voor alledrie hetzelfde (ze ontvangen de e-mail) maar hun emoties en gedrag zijn dat niet. Hieruit kunnen we concluderen dat wat er gebeurd is, niet de oorzaak is van hun emoties en gevoelens.

Hoogstwaarschijnlijk denken zowel Peter (“De email maakt mij gestressed”) als Edwin (“De email maakt mij woedend”) daar anders over. In ons dagelijks leven is dat namelijk precies hoe de meeste mensen denken. ‘De oorzaak van mijn gevoel en emoties ligt bij datgene wat er gebeurd is’. Kortom, we zoeken de oorzaak vaak buiten onszelf. En dat is niet helemaal juist.

Wat je denkt, voel je: Het ABC’tje

Het is psycholoog dr. Albert Ellis (1) die er met zijn RET theorie meer inzicht in de geeft.
RET staat voor Rational Emotive Therapy. Het is een methode of vorm van therapie die veel wordt gebruikt in coaching, management training, communicatie training, maar ook bij depressies en verslavingen.

Zijn ABC model die in RET wordt gebruikt legt het eenvoudig uit.

ret-abc

A staat voor Activating event (Aanleiding, gebeurtenis)

B staat voor Beliefs (Bril, ideeën & gedachten)

C staat voor Consequence (Consequentie, gevoel & gedrag)

Zoals je uit het schema kunt afleiden: Het zijn niet de gebeurtenissen zelf die emoties veroorzaken, maar onze gedachten hierover. Of net even anders geformuleerd: Het zijn onze gedachten die het gevoel en het daarmee samenhangende gedrag veroorzaken.

Natuurlijk geven gebeurtenissen wel aanleiding tot bepaalde gedachten, maar niet meer dan dat.

Het ABC model van onze emoties

Een goede manier om inzicht te krijgen in het ontstaan van je emoties en gevoelens is het uitschrijven van het A-B-C schema.

We beginnen met een voorbeeld:

Je hebt via een datingsite iemand leren kennen. Tijdens jullie eerste afspraak klikt het meteen en het is ontzettend leuk samen. Jullie besluiten om nog een keer af te spreken, wisselen gegevens uit en nemen snel contact met elkaar op.
Jij belt 2 dagen later diegene op. Je krijgt de voicemail en spreekt een boodschap in waarin je verteld dat je het eergisteren ontzettend leuk vond en vraagt of hij/zij zin heeft om aankomend weekend af te spreken. En hij/zij belt die dag niet terug. Hoe voel je je?

Ik gebruik dit voorbeeld wel eens tijdens sessies en workshops en het algemene antwoord is: “Ik voel me onrustig en/of gestrest.” Om inzicht te krijgen in het ontstaan van het gevoel van onrust/stress gaan we het A-B-C schema uitschrijven. (Onderstaande antwoorden zijn verzameld n.a.v. eerder genoemde sessies en workshops.)

A. Gebeurtenis: Ik heb gebeld en een voicemail achtergelaten om af te spreken. Het is nu de volgende dag en ik ben niet teruggebeld en heb geen bericht ontvangen.
B. Gedachten: ‘Hij/zij vind mij vast niet leuk. Ik heb waarschijnlijk iets verkeerd gedaan of gezegd. Hij/zij vind mij vast niet mooi, ik ben niet aantrekkelijk genoeg. Ik had niet als eerste moeten bellen. Als ik nog een keer bel dan klink ik ‘needy’ en dan ben ik hem/haar zeker kwijt en ben ik weer alleen. Dit gebeurd mij altijd.”
C. Gevoel: Ik ben gestrest. Gedrag: Ik ga online op Facebook kijken of hij/zij actief is geweest of ik ga verdrietig op de bank liggen en eet (veel) chocolade.

We zien onder B een aantal voorbeelden van type gedachten. Sommige zijn intenser dan andere, maar ik denk dat iedereen wel iets in de gedachten herkent. Het gaat er niet om of de gedachten goed of slecht zijn. Het gaat in deze fase alleen om het analyseren en herkennen van gedachten.

Jouw ABC’tje

Oefening

Vul nu de 3 stappen hieronder voor jezelf eens in. Dit kun je n.a.v. een recente gebeurtenis doen of door een gebeurtenis uit het verleden naar boven te halen.

Stap 1
Beschrijf A, de gebeurtenis of situatie die aanleiding is voor een emotionele reactie. Wat is de situatie? Waarover maak je je druk? (Houd het bij de feiten. Beschrijf het alsof een camera het registreert.)


Stap 2
Beschrijf B. Wat gaat er in je hoofd om? Wat denk je allemaal? (Probeer zo snel mogelijk te schrijven en schrijf ze allemaal op, hoe absurd ze ook klinken. En wees niet verbaasd als er ineens heel veel negatieve gedachten op papier staan.)


Stap 3
Beschrijf C. Welke gevoelens heb je bij een gebeurtenis (emoties en fysieke reactie) en hoe gedraag je je?


Grip op je emoties

Door je bewust te worden van je belemmerende gedachten kun je deze veranderen. RET is vooral gericht op ongewenste emotionele reacties beter hanteerbaar maken door het denken over gebeurtenissen aan te pakken. Het gaat erom het idee dat een gebeurtenis rechtstreeks een emotie veroorzaakt (A > C denken) te vervangen door het idee dat een emotie wordt veroorzaakt door je denken hierover (B > C denken). Dit inzicht dat je ideeën en gedachten de belangrijkste oorzaak van je gevoel zijn is essentieel om dat gevoel te veranderen. Je maakt jezelf dan verantwoordelijk voor hoe je je voelt. In mijn volgende blog leg ik je uit hoe je dit kunt doen.

En omdat Albert Ellis sterk geïnspireerd werd door Epictetus, hier nog eentje van zijn hand:

“It’s not what happens to you, but how you react to it that matters.” – Epictetus

Dennis Beentjes - De Mindbrouwerij

Dennis Beentjes | De Mindbrouwerij

Dit was het eerste artikel uit de serie over belemmerende overtuigingen. Wil je deze serie in je mailbox ontvangen en meer weten over hoe je belemmerende gedachten en overtuigingen kunt aanpakken? Schrijf je dan snel in voor onze tweewekelijkse mailing (link hieronder)!
Op onze Facebook pagina zal ik nog een aantal aanvullende video’s en interessante artikelen met je delen.

Ik schrijf mij in voor de tweewekelijkse mailing

Referenties:

(1) Over Albert Ellis
Albert Ellis (Pittsburgh, 27 september 1913 – New York, 24 juli 2007) was een Amerikaanse gedragstherapeut. Hij heeft psychologie gestudeerd, en volgde een opleiding tot psychoanalyticus. In de aanloop naar een eigen praktijk ging hij zelf in analyse en ervoer de jarenlange sessies als weinig effectief en vruchtbaar. Daarom ging hij zijn eigen patiënten actiever begeleiden, en gaf hun opdrachten mee naar huis. Toen dit bleek te werken bouwde hij zijn methode tussen 1953 en 1955 uit tot de Rationeel-emotieve therapie (RET). Hij wordt samen met Aaron Beck gezien als een van de vaders van de cognitieve gedragstherapie en was een van de invloedrijkste psychotherapeuten. – wikipedia

(2) Zowel Sigmund Freud als David McClelland hebben hun theorieën over het onderbewustzijn en ons gedrag en leggen dat uit in hun ijsbergmodel.
https://www.toolshero.nl/psychologie/motivatie/mcclelland-motivatie-theorie/
https://www.simplypsychology.org/unconscious-mind.html

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.